پروژه سرن، بزرگترین مرکز تحقیقات فیزیک هسته ای جهان

همه ما با عبارت www تا حدودی آشنایی داریم. این عبارت مهمترین مشخصه http یا پروتکل جابجایی ابر لینکها در شبکه جهانی ارتباطات و فناوری انتقال اطلاعات می باشد. این مشخصه مهم، برای نخستین بار در یک مرکز تحقیقات فیزیک به کار گرفته شد. سرن (CEREN) در واقع مرکزی است که برای اولین بار جهت ارتباط بین پژوهشگران و دانشمندان خود در سال ۱۹۹۰ میلادی، عبارت www را اختراع نمود. آخرین نمونه پیشرفت مرکز تحقیقاتی فیزیک نیز در حیطه اینترنت و فناوری بود که سبب شکسته شدن رکورد انتقال اطلاعات در بستر اینترنت شد و این مسئله نیز در پروژه سرن انجام گرفت.برای مطالعه بیشتر با این مقاله از سامانه مزایدات و مناقصات کشور، هزاره همراه باشید.

سرن چیست؟

 سرن، بزرگترین و برترین مرکز آزمایشگاهی جهان در زمینه فیزیک ذرات بنیادی و فیزیک هسته ای به شمار می آید. این سازمان در بازه زمانی ۵۳ سال توانسته است نقش بسیار مهم و اساسی در رشد و گسترش علم فیزیک داشته باشد. هم اکنون حدود بیست کشور اروپایی عضو این سازمان می باشند و معادل ۲۶۰۰ کارمند به صورت تمام وقت و همچنین معادل ۷۹۳۱ دانشمند و مهندس در آن فعالیت دارند. یکی از مراحل اصلی پروژه سرن، ساخت تجهیزات شتاب دهنده ی ذرات و سایر زیربناهایی است که برای تحقیقات فیزیکی در انرژی های بالا قابل استفاده می باشد. در نتیجه، چهار آشکارساز بزرگ سرن، نتیجه همکاری های بین المللی است.

سرن کجاست؟

پروژه سرن به عنوان یک مجموعه تحقیقاتی بزرگ و منحصر به فرد در حاشیه شهر ژنو سوئیس واقع در شهر میرین و همچنین در مرز مشترک فرانسه و سوئیس قرار گرفته است. این مرکز تحقیقاتی در ۲۹ سپتامبر سال ۱۹۵۴ میلادی توسط سازمان اروپایی تحقیقات هسته ای راه اندازی شد. همان طور که گفته شد، این مرکز در طی مدت ۵۳ سال، نقش بسزایی در توسعه و گسترش علم فیزیک داشته است. تحقیقات، آزمایشات و پروژه های انجام شده در این مرکز و کسب جوایز و افتخارات متعدد به واسطه دانشمندان و پژوهشگران فعال این مرکز معتبر علمی دنیا – اعم از ۶ جایزه نوبل- نشانگر اهمیت و جایگاه والای پروژه سرن در زمینه تبادلات علمی جهان است. معروف ترین افتخارات این مرکز پژوهش، شبکه جهانی اینترنت است که نخستین بار جهت افزایش سرعت مبادله اطلاعات مابین فیزیکدانان در موسسات و دانشگاه های مختلف در سراسر جهان به وجود آمد و در حال حاضر، میلیون ها کاربر با اهداف متفاوت از آن استفاده می نمایند.

سوئیس، بنیان گذار اصلی پروژه سرن

بنیان گذار اصلی پروژه سرن، دولت سوئیس است. این کشور در پنجاهمین سال تاسیس سرن و به عنوان هدیه، مرکزی را تحت عنوان ” جهان علم و نوآوری” که یک مرکز شبکه ای جدید و مکانی برای بازدید علاقه مندان به شمار می رفت را به این سازمان اهدا نمود. مهم ترین هدف این مرکز، کشف و شناسایی راز های مبدا جهان است. به جز سوئیس، یازده کشور اروپایی دیگر در تاسیس این پروژه همکاری داشته اند. از جمله: بلژیک، دانمارک، آلمان، فرانسه، یونان، بریتانیای کبیر، ایتالیا، یوگسلاوی، هلند، نروژ و سوئد هستند. البته بعد از مدتی کشورهایی همچون؛ اتریش (۱۹۵۹)، اسپانیا (۱۹۶۱)، پرتقال (۱۹۸۶)، فنلاند (۱۹۹۱)، لهستان (۱۹۹۱)، مجارستان (۱۹۹۲)، جمهوری چک (۱۹۹۳)، اسلوواکی (۱۹۹۳) و در نهایت بلغارستان در سال ۱۹۹۹ به عضویت این مجموعه تحقیقاتی درآمدند.

این کشورها به عنوان اعضای اصلی اداره کننده پروژه سرن، عمده هزینه های مالی مرکز را تامین می کنند. به این صورت که این کشور ها به صورت سالانه مبلغ ۵ میلیون یورو پرداخت می نمایند که اکثر آنها مازاد قیمت تعیین شده، مبلغی نیز به منظور هزینه های بسیاری از پروژه های سرن به صورت مستقیم و غیرمستقیم می پردازند. به عنوان مثال؛ کشور آلمان و ایتالیا به تنهایی برای اداره یکی از پروژه های سرن به نام (LHC) تا به امروز بیش از ۳۰۰ میلیون یورو هزینه نموده اند.

امروزه تعداد زیادی از دانشمندان- ۶۵۰۰ دانشمند از ۵۰۰ دانشگاه و ۸۰ کشور دنیا – به صورت بازدید های کوتاه مدت به سرن می آیند که نشان دهنده همکاری بزرگ و بینظیر علمی دانشمندان و محققان عرصه علمی جهان است. به گفته وزیر علوم و پژوهش های سوئیس به نام ” چارلز کلایبر” در ۵۰ سال گذشته، سازمان اروپایی تحقیقات هسته ای به عنوان کانون همایش و ملاقات دانشمندان مختلف جهان با ریشه هایی از کلیه ملت ها، فرهنگ ها، مذاهب و اقوام بوده است. وی در مراسم پنجاهمین سالگرد تاسیس پروژه سرن بیان نمود” در این مرکز، مناقشات و دشمنی های سیاسی به هیچ وجه راه ندارد و همین روحیه حکم فرمایی سبب شده تا این سازمان بتواند در چگونگی شکل گیری تفکر بشر نسبت به طبیعت و آغاز جهان کمک های قابل توجهی داشته باشد.

برنامه تحقیقاتی سرن

بزرگترین پروژه تحقیقاتی سرن در سطح جهان، اجرای پروژه عظیم LHC (Hardon Collider) یا ابر تصادم گر هادرونی است. این پروژه سرن، یک شتاب دهنده ذرات با انرژی و پیچیدگی بی سابقه و منحصر به فردی است که سبب همکاری و مشارکت جهانی جهت آشکارسازی بخش جدید پنهان از حقیقت می شود.

دومین گروه مشارکت کنندگان در پروژه سرن، متشکل از ۶ کشور؛ آمریکا، روسیه، ژاپن، ترکیه، هند و اسرائیل می باشند که تحت عنوان ناظر در سازمان تحقیقات هسته ای سرن حضور دارند. این کشور ها علاوه بر برخورداری از سهم و مشارکت فعال در انجام پروژه های تحقیقاتی سرن در تامین هزینه های مالی و تجهیزاتی این پروژه نیز نقش دارند. به عنوان مثال، ایالات متحده مبلغی حدود یک میلیارد دلار برای پروژه LHC هزینه نموده است.

سومین گروه مشارکت کنندگان در پروژه سرن، کشورهای غیر عضو سازمان اروپایی تحقیقات هسته ای می باشند که در برنامه های متنوع این مرکز تحقیقاتی معتبر شرکت نموده اند. این گروه را ۲۶ کشور تشکیل می دهند از جمله: آرژانتین، ارمنستان، آذربایجان، بلاروس، الجزایر، برزیل، چین،کرواسی، قبرس، استونی، گرجستان، ایسلند، ایرلند، مراکش، مکزیک، پرو، پاکستان، رومانی، اسلونی، صربستان، آفریقای جنوبی، کره جنوبی، اوکراین، تایوان و ایران می باشد.

در میان کشورهای مذکور، هر یک از آنها براساس توانایی های علمی و تحقیقاتی خود می توانند در پروژه سرن اعم از پروژه های آزمایشگاهی و نظری مشارکت داشته باشند. از مهم ترین فواید مشارکت این کشورها در زمینه همکاری با سرن، تماس مستقیم و خارج از محدودیت های همیشگی با تکنولوژی جدید و دریافت مستقیم و بدون واسطه دانش علمی و فنی می باشد. بعد از رسمیت یافتن عضویت کشور ایران در پروژه سرن – در سال ۲۰۰۱ میلادی- و همکاری با این مرکز در حیطه پروژه بزرگ LHC و ساخت و تامین قطعاتی از این پروژه، هم اکنون هفت پژوهشگر و سه دانشجو در مقطع دکترا در شاخه فیزیک ذرات بنیادی در سرن به تحقیق و پژوهش مشغول می باشند.

در این مقاله تلاش شد تا  حد امکان از پرداختن به مباحث تخصصی فیزیک ذرات بنیادی و هسته ای و معرفی آنها پرهیز شود. هدف اصلی این تحقیق، معرفی سرن به عنوان مرکز تحقیقاتی و آزمایشگاهی جهان در حیطه فیزیک ذرات بنیادی و همچنین پروژه سرن و نقش و همکاری کشورها به ویژه ایران در انجام پروژه بود. اکنون که به انتهای مقاله رسیده ایم، امید است که از مطالب ارائه شده، استفاده کافی را برده باشید.

پیشنهاد مطالعه: اگر به دنبال مناقصات جدید هستید « مناقصه های کامپیوتر و شبکه » را در پایگاه اطلاع رسانی هزاره دنبال کنید.